Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) binlerce çalışanı yakından ilgilendiren, hem vergi hem prim kaybına yol açan bordro oyununa el koydu. Kurum işverenin kuruma bildirdiği kazançta yüzde 20 ve üzerinde azalma olan çalışanların telefonlarına mesaj göndermeye başladı. SGK, bordro üzerinden prim kaçırılmasını, eksik kazanç bildirilmesini kayıt dışılığın bir alt başlığı olarak tanımlıyor. Ücretin düşük gösterilerek prim kaçırılması, bir ay çalışan bir işçinin bordroda 15 gün çalışılmış gösterilmesi gibi kayıt dışı uygulamalara göz açtırılmıyor.

Çalışanların ücretini SGK’ya ve ve vergi dairelerine eksik bildiren işverenler yakın takibe alındı. Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunulan 2022 yılı bütçe gerekçesine göre, Kurum bu yılın ilk altı ayında 150 binden fazla çalışana “Bu ay SGK’ya bildirilen kazancınız önceki aya göre azaldı” mesajı iletti.

Esas kazançtan hesaplanıyor

Emekli aylıkları prime esas kazançlar üzerinden hesaplanıyor. Emekli aylığının düşük olmaması için alınan ücretle bordronun aynı olması önem taşıyor. Kazancın yüksek bildirilmesi daha çok prim ödenmesi, daha yüksek emekli aylığına hak kazanılması anlamına geliyor. Primi düşük yatırılanlar düşük emekli aylığına mecbur kalıyor. Emeklilikte mağdur olmamak için kazancın bordroya tam olarak yansıyıp yansımadığının takip edilmesi büyük önem taşıyor.

Haklı fesih nedeni

Bordroda usulsüz uygulamalara karşı çalışan haklı fesih kullanarak tazminat talep edebilir. Yapılan incelemelerde SGK bildirgesi kayıtlarında bazı işletmelerin usulsüz uygulamalara gittiği saptandı. Bu usulsüz uygulamalara karş Türk Ceza Kanunu, Borçlar Kanunu kapsamında 5 yıla kadar hapis istemiyle dava açılabiliyor.

Yanlış kod beyanı suç teşkil ediyor

Kurum prime esas kazancın mesleğe uygunluğunu denetlerken yanlış kod beyanıyla düşük ücrete göz açtırmıyor. Personelin yaptığı iş Kurum’a meslek koduyla bildiriliyor. O mesleğe uygun prime esas kazanç belirleniyor. İşverenin yanlış kod beyanıyla düşük ücret gösterdiğine ilişkin şikayetler anında incelemeye alınıyor. Primleri düşük yatırılan çalışanlar öncelikle işverenden gerçek ücretten bildirim yapılması istemeli. İşverenin bunu kabul etmemesi durumunda Alo 170’e ihbar ya da iş mahkemesine gitme seçeneği bulunuyor. Bu nedenle sözleşmesini fesheden çalışan kıdem tazminatını alma hakkına sahip.

Özel sektörde prime esas kazancı bir önceki aya göre yüzde 20 ve üzerinde azalan çalışanlar tek tek belirleniyor. Kazancı düşürülen, eksik bildirilen sigortalıya durum iletiliyor. Böylece işverenler çalışanın bilgisi olmadan eksek prim yatıramayacak. Maaşı düşük gösteren işveren hem tazminat hem de ceza ödeyecek, eksik bildirdiği primi de yatıracak.

SGK’nın yürüttüğü programla sosyal güvenlik haklarına yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılarak daha geniş kitlelere ulaşılacak. Çalışanlara SMS’ten sonra eksik ücret bildirimi konusunda riskli işyerlerine mektup yazılacak. Böylece hem kayıt dışı önlenecek hem prim tahsilâtları artacak.

Çalışanın işe başladığı gün de dahil olmak üzere çıkış yaptığı güne kadar sigortasının tam olarak yatırılması gerekiyor. SGK’ya her ay verilmesi gereken aylık prim, hizmet belgesinin işçinin çalıştığı gün sayısı ile brüt ödemelerin toplamı olarak bildiriliyor. Gerçek ücret yerine daha düşük ücretten veya asgari ücretten bildirilmesi sonucunda işverenler idari para cezalarıyla karşılaşacak.

Kaynak: Sabah